50 năm chia cắt

50 năm trước đây, hiệp định Gevève chia cắt Việt Nam làm hai miền cách biệt.

Hôm nay, vĩ tuyến 17,  cầu Hiền Lương, sông Bến Hải, những địa danh ấy tưởng chừng như chỉ còn là dấu vết đau thương đã qua. Về mặt hành chánh xã hội, đất nước đã thống nhất, các mối giao thông liên lạc Nam Bắc đã trở lại bình thường, nay không phài là lúc cần sang trang những vướng mắc quá khứ đáng buồn ấy hay sao?

Không phải muốn nuôi dưỡng đau thương như một căn bịnh  yếm thế kinh niên hoặc vì ma muội khai thác hoàn cảnh tiêu cực của nhân sinh đề dấy lên hận thù và chia rẽ, nhưng kỳ thực vết thương chia cắt còn đó, nơi thực trạng cuộc sống bất đắc dĩ và ray rứt củøa mỗi người, mỗi cộng đoàn xã hội, văn hóa, tôn giáo, nơi tâm tư ø sợ hãi, thù hằn với những biện pháp mua chuộc, tuyên truyền  hoặc trấn áp, tưởng chừng như có thể làm phôi pha được khát vọng sâu xa muôn thủa của mỗi người  muốn sống tự do theo đúng nhân  phẩm của mình.

Vết thương còn, vì vết thương chia cắt đất nước và con người Việt Nam không phải chỉ là một sự chia cắt giữa hai nhóm quyền lực chính trị như cuộc phân tranh Nam Bắc thời Trịnh Nguyễn. Đằng sau hiệp định Genève, vĩ tuyền 17 là sự  thách đố sống còn của ý nghĩa nhân tính, giá trị của tự do và phẩm giá làm người. Và vì thế trên bình diện chính trị, kinh tế, địa dư… tưởng chừng như thảm trạng chia cắt đã chấm dứt, thì nơi kẻ đang cai trị cũng như người dân Việt-Nam hôm nay đều đang sống trong một tâm trạng bất an với những biện pháp hoặc phản ứng mâu thuẫn lạ kỳ. Vết thương còn y nguyên vì vết thương chia cắt là vết thương văn hóa, là căn bệnh ung thư đe dọa toàn bộ nhân tính chứ không phải một xây xát nhất thời thuộc bình diện xã hội chính trị.

Kẻ đang cai trị hôm nay đã ý thức thách đố căn cơ nầy để xóa hẳn mọi thao thức về chia cắt khi đề suất những chiến dịch truyên truyền và xâm nhập trong các mặt trận văn hóa. Nhưng gần một thế kỷ tồn tại trên thế giới, ý thức hệ cho rằng văn hóa là sản phầm và dụng cụ của chế độ chính trị đã để lại được một dòng chữ, một âm thanh, một hình ảnh nào có tính cách văn hóa, trừ phi văn hóa, nghệ thuật văn chương là tuyên truyền và quảng cáo! Và còn chút gì gọi là văn hóa, là linh ư vạn vật nơi nhân sinh khi con người thay vì là chủ của ngày Sabát, là kẻ làm ra và sử dụng các định chế, đổi thay các chế độ, thì nay con người chỉ được xem là sản phẩm và dụng cụ cho một chế độ nay còn mai mất !

50 năm chia cắt, hôm nay vết thương còn đó ; đất nước có thống nhất nhưng quê hương mà con dân Việt Nam khát khao cư ngụ mãi còn nằm trong nỗi nhớ, trong hy vọng mãnh liệt hơn bao giờ !

Định Hướng